Jako rodzice często zastanawiamy się, jak wychować dziecko pewne siebie, odważne, gotowe
do podejmowania wyzwań i wierzące w swoje możliwości. Czy to kwestia charakteru? Czy trzeba mieć „silną osobowość”, by czuć się wartościowym? A może klucz tkwi gdzie indziej?
Poczucie własnej wartości nie rodzi się z wielkich sukcesów. Powstaje z drobnych, codziennych doświadczeń – małych kroków, które uczą dziecko, że daje radę.
I właśnie te kroki są kluczowe. Bo to nie olimpiady, nagrody i dyplomy budują trwałe fundamenty. To raczej momenty, kiedy dziecko mówi:
– „Umyłem zęby sam!”
– „Zapiąłem kurtkę bez pomocy!”
– „Nie rozpłakałam się, chociaż było mi trudno!”
To są codzienne sukcesy, które dla dziecka mają wagę medalu. A dla jego samooceny – znaczenie nie do przecenienia.
Poczucie własnej wartości to przekonanie, że „jestem ważny, potrafię, zasługuję na miłość i szacunek”. U dzieci rozwija się ono na podstawie doświadczeń, a nie słów. Możemy mówić dziecku setki razy, że „jest super” – ale jeśli nie pozwalamy mu samodzielnie działać, próbować, ryzykować porażki i odnosić małe sukcesy, nie zbuduje tego przekonania w sobie.
Psychologowie rozwoju podkreślają, że najlepszym budulcem dziecięcej pewności siebie są konkretne działania zakończone powodzeniem – najlepiej takie, które dziecko wykonało samo lub z minimalnym wsparciem dorosłego. Kluczowa jest sprawczość, czyli wewnętrzne poczucie:
„To ja to zrobiłem. Samodzielnie. Dałem radę.”
Co może być takim codziennym sukcesem?
Założenie samodzielnie butów.
Odmówienie słodyczy, gdy nie ma na nie ochoty.
Pokonanie nieśmiałości, by zapytać nauczyciela o coś w przedszkolu.
Pomoc w nakrywaniu do stołu.
Narysowanie czegoś „po swojemu” i pokazanie tego bez lęku przed oceną.
Przeproszenie kolegi po konflikcie.
To nie są błahe rzeczy. To doświadczenia, które wzmacniają wewnętrzne „Ja potrafię”. I to właśnie one kształtują stabilne, odporne na porównania i krytykę poczucie własnej wartości.
Zaufaj, że dziecko może spróbować – nawet jeśli nie zrobi tego idealnie. Pozwól mu się ubrudzić, pomylić, opóźnić tempo. Sukcesy przychodzą wtedy, gdy dziecko ma możliwość działać.
„Zobaczyłam, że samodzielnie posprzątałeś zabawki – to naprawdę ważne!”
„Było ci trudno, ale nie zrezygnowałaś. To się nazywa wytrwałość.”
Opowiadaj dziecku o tym, co zrobiło dobrze – konkretnie, bez oceny.
Wyręczanie, choć podyktowane troską, wysyła sygnał: „Nie dasz sobie rady bez mnie”. Tymczasem nawet nieporadna próba zakończona sukcesem działa jak zastrzyk pewności siebie.
Każde dziecko rozwija się w swoim rytmie. Dla jednego sukcesem będzie pierwsze samodzielne ubranie się w wieku 3 lat, dla innego – dopiero w wieku 5. Sukces nie zna jednej skali.
Twoja obecność i gotowość do pomocy są ważne – ale nie wyręczaj. Towarzysz. Pomóż uwierzyć, że dziecko może spróbować – a nie, że tylko dorosły potrafi.
Niepowodzenia również są ważne. Jeśli dziecko czegoś nie zrobi – i zobaczy, że Ty nadal je kochasz, szanujesz i w nie wierzysz – zyskuje wewnętrzną odporność. Uczy się, że nie trzeba być „najlepszym”, by być wartościowym. I że porażka to tylko krok na drodze do sukcesu.
Dziecko nie potrzebuje wielkich nagród, perfekcyjnych rezultatów ani idealnych reakcji. Potrzebuje doświadczać, że ma wpływ. Że próba jest ważniejsza niż wynik. Że dorosły widzi i docenia wysiłek, a nie efekt.
Właśnie dzięki temu w dziecku rośnie coś cenniejszego niż duma – rośnie zaufanie do samego siebie. A to zaufanie to największy prezent, jaki możesz dać dziecku na całe życie.
Niania, która towarzyszy dziecku na co dzień, może odegrać w tej kwestii ogromnie ważną rolę. Czuła, uważna opiekunka nie tylko dba o bezpieczeństwo i rytm dnia – jest też osobą, która wzmacnia w dziecku przekonanie: „Jestem ważny, potrafię, jestem wystarczający”. To właśnie niania często ma szansę zauważyć te drobne, ale ważne momenty – kiedy dziecko sprzątnie po sobie zabawkę, odważy się wejść do nowej grupy na placu zabaw, zrezygnuje z płaczu i poprosi o coś słowami. Jeśli wtedy spotka się z zauważeniem, z akceptacją, z pochwałą za wysiłek, nie tylko efekt – dostaje dokładnie ten komunikat, który buduje solidne poczucie własnej wartości.
Profesjonalna niania wie, jak nie wyręczać, a wspierać. Wie, że dając dziecku możliwość samodzielnego działania (nawet jeśli to trwa dłużej), buduje się nie tylko umiejętności, ale i zdrową relację z samym sobą. Dlatego jeśli Twoje dziecko ma opiekunkę, która z czułością, szacunkiem i wyczuciem wspiera jego codzienne próby i mikro-osiągnięcia – możesz mieć pewność, że wspólnie tworzycie mocny fundament pod jego pewność siebie.